Tekst samengesteld met informatie uit het ‘dossier Derk van Assen’ dat in bezit is van nabestaande familieleden van Derk. Zij hebben dit dossier beschikbaar gesteld in 2018, zodat het hele verhaal openbaar kon worden gemaakt.
Het was een gemis dat de echtgenote van Derk van Assen niet genoemd werd bij het herdenkingskruis in de Schadijkse bossen in Meterik. Haar aandeel in het verzet, samen met haar man Derk, is een gedeelde heldendaad. Haar verblijf in een concentratiekamp en haar dood in februari 1945 zijn het tragische gevolg van haar getoonde moed in het verzet tegen de Duitse bezetters.
Herdenking 75 jaar bevrijding Horst a/d Maas in november 2019 was een goed moment om dit kenbaar te maken. Op de plek waar haar man Derk in 1943 gefusilleerd is.
| Derk van Assen 1891-1943 | |||
Derk van Assen Berendje Grolleman
Beiden zijn geboren te Hasselt in Overijssel. In 1918 traden ze daar in het huwelijk.
Daarna verhuisden ze naar Maastricht, waar Derk werkzaam was als deurwaarder der Directe Belastingen. Derk en Berendje hadden geen kinderen.
In Maastricht was Derk ouderling bij de Christelijk Gereformeerde Gemeente. Tevens was hij landelijk voorzitter van de Christelijke vakbond voor belastingambtenaren.
LEES MEER
Vrijwel vanaf het begin van de oorlog in 1940 waren Derk en Berendje actief betrokken bij het verzet.
Zij regelden de vlucht voor Joden naar andere landen. In samenwerking met verzetsgroepen uit Maastricht en het Zuid-Limburgse mijngebied werden geallieerde piloten uit handen van de bezetter gehouden. Naast de verspreiding van illegale bladen als Vrij Nederland en Trouw speelden zij een rol bij het samengaan van onderduikorganisaties in de stad Maastricht.
Al deze activiteiten bleven niet onopgemerkt bij de Duitse bezetters.
Via infiltraties en verraad verkreeg de Duitse Sicherheitsdienst bewijzen van hun vele illegale activiteiten.
Dit leidde tot de arrestatie van Derk en Berendje op 24 juli 1943 in hun huis aan de Cannerweg 124A. Zij boden op dat moment onderdak aan een Joods echtpaar en werden daarmee op heterdaad betrapt tijdens hun arrestatie.
Derk werd wekenlang verhoord door de Sicherheitsdienst in het huis van bewaring te Maastricht. Hij liet echter niets los over de verzetsmensen met wie hij samengewerkt had. De belastingdienst van Maastricht bood de Duitsers tevergeefs 40.000 gulden om Derk vrij te kopen. Na een poging van verzetsmensen om Derk te bevrijden, werd hij op 14 september 1943, in de vroege ochtend, naar de Schadijkse bossen in Meterik gebracht. Omdat hij bleef weigeren de Sicherheitsdienst informatie te verschaffen, werd hij ter plaatse gefusilleerd.
In 1946 werd zijn lichaam hier opgegraven. Na identificatie werd hij herbegraven in zijn geboorteplaats Hasselt. De gemeente Horst heeft in 1946 een herdenkingskruis laten plaatsen. Sinds vele jaren wordt dit kruis onderhouden door de Stichting kruisen en kapellen van Horst a/d Maas.
In 1963 hebben de stoffelijke resten van Derk een laatste rustplaats gevonden op het Ereveld van de Stichting Oorlogsgraven te Loenen op de Veluwe.
Berendje werd na tijdelijke detentie in kamp Vught, zonder enige vorm van proces, op transport gesteld naar concentratiekamp Ravensbrück in Duitsland. Op 18 februari 1945 is zij daar van uitputting, in erbarmelijke omstandigheden gestorven. De locatie van haar laatste rustplaats is onbekend.
Andere plaatsen met tastbare herinneringen aan Derk van Assen en Berendje van Assen-Grolleman:
- Algemene begraafplaats in het Van Stolkspark te Hasselt: Herdenkingskruis Derk en Berendje
- Ereveld van de Stichting Oorlogsgraven te Loenen: laatste rustplaats van Derk, vak E, nr. 25
- Cannerweg 124A te Maastricht: Struikelsteentjes in het trottoir
- Belastingkantoor Maastricht: een monumentje
- Straatnaam in Maastricht: Van Assenstraat
- Concentratiekamp Ravensbrück: vermelding van de naam Berendina van Assen-Grolleman
- Yad Vashem Jeruzalem: Hall of Names
De verzetshelden Derk van Assen en Berendje van Assen-Grolleman zijn op 6 september 1989, door Yad Vashem in Jeruzalem, erkend als Rechtvaardigen onder de Volkeren.
Een samenvatting van deze tekst is te lezen op het informatiebord van Stichting Landschap Horst a/d Maas bij het herdenkingskruis van Derk van Assen in de Schadijkse bossen in Meterik.
Foto ongeveer 1938: Derk en Berendje van Assen, op het terras achter hun woning aan de Cannerweg 124a te Maastricht.
Het eerste herinneringskruis voor Derk van Assen, geplaatst op initiatief van de gemeente Horst, in de winter van 1946-1947.
Op 20 juli 1946 werd op aanwijzen van SD-er Nitsch, die Derk van Assen vermoordde, op deze plek aan de voet van deze stuifduin op Schaaks Heide het lichaam gevonden van Derk. Op de foto (rechts van het stuifzand, tegen de helling) is zichtbaar ‘de jonge eik’ die Nitsch beschrijft in het proces-verbaal dat hierover werd opgemaakt. Op de volgende foto, gemaakt in 2019, is deze eik te zien als een flinke boom, ‘in’ de helling van de stuifduin.
Jan van Assen (oudoom zegger van Derk) en zijn echtgenote Hilda, op 23 november 2019, tijdens de herdenking van 75 jaar bevrijding Meterik.
Leave a Reply